EN ROUTE
De weg naar een onderzoek over dankbaarheid
Tegenover mij zit Lilian Jans-Beken, een vrouw van middelbare leeftijd. Achter mij krijst een parkiet alsof zijn laatste uur geslagen is. Niets aan de hand gelukkig, kennelijk een manier om aandacht te vragen. In mijn geval lukt dat niet omdat Lilian Jans-Beken mij meeneemt op haar onwaarschijnlijke levenspad. Een pad dat begint bij de keuze voor internationaal vrachttransport en leidde naar promotie tot de academische graad van doctor.
Interview Marcel van Deursen
Doctor Lilian Jans-Beken
Doctor Lilian Jans-Beken dus. Geboren Limburgse, de provincie waar zij ooit op het gymnasium zat. Maar in studeren was zij niet geïnteresseerd en dus verliet zij de opleiding toen zij vijftien was. Transport werd haar uitdaging en na het behalen van het groot rijbewijs stapte zij als chauffeuse in het internationale vrachtverkeer. Dat laatste is overigens onvermijdelijk in Limburg, want een stukje naar het Oosten of Westen rijden en je zit al in het buitenland.
Haar liefde voor Jaap stuurde de vrachtwagenchauffeuse van Limburg naar Oudorp. Zij vond werk in de nachtdistributie; een door het duister omgeven avontuur van het in eenzaamheid rijden naar en lossen bij bedrijven. Soms stapte Jaap op de bijrijdersstoel om haar gezelschap te houden. Tijdens zo’n nachtelijke rit bracht hij het gesprek op haar overige kwaliteiten en de optie om verder te studeren. Hij was meer dan bereid om dit mogelijk te maken en voor het inkomen te zorgen zodat zij alle tijd aan de studie kon besteden. Hoewel ver van haar bed bleef het idee sudderen als een potje op het vuur, op smaak gebracht met nieuwsgierigheid naar wat mensen beweegt en een sluimerende behoefte aan zelfonderzoek. Het deed haar zwichten voor de psychologie en het afstandsonderwijs bij de Open Universiteit vanwege de ruimte om de opleiding zelfstandig in te vullen.
De vraag wat dankbaarheid is
Na het afronden van het bacheloronderwijs en staand voor de keuze voor een master werd Lilian plots overstroomd door een golf van dankbaarheid jegens Jaap. Het besef van zijn inzet en energie bracht haar een bijzonder positief gevoel, maar ook de vraag wat dankbaarheid is en waar het vandaan komt. Door te kiezen voor een master levenslooppsychologie hoopte zij hier achter te komen. Het richt zich immers op gebeurtenissen in het leven en bestudeert het individu in relatie tot zijn omgeving. Zo wordt getracht persoonlijke ontwikkeling te begrijpen en te stimuleren.
En daarna is menigeen wel klaar met studeren, maar Lilian niet. Haar honger naar antwoorden op haar vragen bracht haar ertoe om binnen de positieve psychologie promotieonderzoek te starten naar dankbaarheid en psychische gezondheid. Deze stroming kijkt naar veerkracht van mensen en hun omgang met omstandigheden. De gedachte is dat belemmering van het functioneren voorkomen kan worden.
Tot voor kort was er niet veel bekend over de relatie tussen dankbaarheid en psychische gezondheid. Haar onderzoek maakt van Lilian dus een pionier en is in haar eigen woorden “waanzinnig interessant”. Bovendien heeft het haar de antwoorden gebracht waarnaar zij op zoek was.
Haar eerste boek: “Een zoektocht naar dankbaarheid”
Zij heeft ontdekt en vastgesteld dat dankbaarheid een positieve emotie is gerelateerd aan andere mensen. Mensen zijn sociale wezens en dankbaarheid zorgt voor verbinding. Het is zelfs van levensbelang want het levert veerkracht en geluksgevoel wat op zijn beurt een buffer creëert waarmee je levensgebeurtenissen kunt hanteren.
De huidige samenleving kent overdadige aandacht toe aan het individu wat niet zelden leidt tot teleurstelling en falen wat kan overgaan in ziektes. bovendien verliezen we elkaar uit het oog wat eenzaamheid veroorzaakt. Dankbaarheid kost weliswaar energie maar legt verbanden en noopt tot iets terugdoen voor een ander; een activiteit die relaties tot stand brengt.
Een praktijk als psycholoog is niet weggelegd voor Lilian. Haar betrokkenheid maakt haar bij voorbaat ongeschikt. Zij hoopt op een rol als wetenschappelijk onderzoeker. Daarnaast heeft de drang om haar kennis over te dragen en uitleg te geven over het nut en de zin van positieve emoties en de (h)erkenning daarvan haar naar het lezingencircuit en de gastcollege’s gedreven. Maar bovenal tot het schrijven. Op 2 september verschijnt haar eerste boek met de titel “Een zoektocht naar dankbaarheid”; dertien verhalen van mensen die vertellen over hun leven en de rol die dankbaarheid daarin speelt. En er volgen er meer; om te beginnen een boek over dankbaarheid en werk.
Misschien heeft het verhaal van Lilian en de zoektocht naar de oorsprong en de zin van dankbaarheid u net zo geïnspireerd als mij. Neem dan vooral de moeite om haar website te bezoeken en het boek aan te schaffen (www.lilianjansbeken.nl). Het levert u concrete voorbeelden van de waarde van dankbaarheid op en het is gewoon leuk om te lezen.