DE STADSFABRIEK
________
Feuilleton over een unieke broedplaats (Deel 1)
Tekst en foto’s: Marcel van Deursen
DE STADSFABRIEK__________
Feuilleton over een unieke broedplaats (Deel 1)
Tekst en foto’s: Marcel van Deursen
Op een regenachtige vrijdagochtend loop ik naar de voormalige drukkerij van de Telegraaf Media Groep. Het rauwe complex van meerdere geschakelde blokken en rechthoekige vormen domineert het straatbeeld. De overdaad aan beton, staal en glas doen denken aan het brutalisme, een in de jaren vijftig van de vorige eeuw populaire architectonische stroming.
Terwijl ik de Edisonweg oversteek en de Marconistraat inloop valt mijn oog op een glazen loopbrug die de weg overspant; de voormalige verbinding tussen het kantoorgebouw en de plek waar het Noordhollands Dagblad van de persen rolde. Staand voor de toegang tot het terrein bestudeer ik het bedrijfsnaambord waarop enkel de straatnaam leesbaar is. Voor het overige is het beplakt met aanduidingen van bedrijven en initiatieven die onderdak vonden in het gebouw.
Afspraak
Op zoek naar de juiste ingang loop ik langs onderkomens van Indoor beachvolleybal, Free-run en Skatepark Straat, Cultureel- en Educatief Centrum Koel 310 en Theater de Drukkerij van de Karavaan. Omdat ik toch ergens moet beginnen open ik een deur die toegang geeft tot enkele kantoren. In de hoop Nicolette de Wanderer te vinden dool ik langs ruimtes met lege bureaus om uiteindelijk te stuiten op enkele vriendelijke medewerkers die mij de weg wijzen naar de Stadskantine. Daar tref ik Nicolette. Dat de drukkerij bol moet staan van activiteit leid ik af van de namen op het bord aan de weg maar de drukte rond de kwartiermaker en een van de initiatiefnemers van de Stadsfabriek bevestigt dit.
Terwijl ik mijzelf aan haar voorstel neemt een vriendelijk ogende man het van haar over. Hij stelt voor te beginnen met een rondleiding door het pand. Nee zeggen is geen optie en zeker niet nu ik door de ruiten van panelen uit het voormalige PEN-dorp zicht heb op de achterliggende werkplaatsen.
Onvoorstelbaar
Sander Tensen, bestuurslid van de Stadsfabriek, leidt mij langs een hout- en metaalwerkplaats, de Sociale Makershub Go4tech voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, beginnende ondernemingen ofwel startups in wat de Kaasfabriek of het Fablab genoemd wordt en een opstartend game-museum en ontmoetingsplek.
Onderweg komen we langs een hal waar de voormalige drukkerij gehuisvest was en waar ik met enige fantasie kranten van de persen kan zien komen. De enorme ruimte doet denken aan de hal van het Tate-Modern, een voormalige krachtcentrale in Londen, die net als het TMG-complex een nieuwe bestemming gekregen heeft.
We eindigen bij de kantoorruimten waar mijn bezoek begon. Sander legt uit dat hier verschillende sociale organisaties gehuisvest zijn waaronder Partner in Werk, een re-integratiebureau waar hij samen met Bas Leenders, ook bestuurslid bij de Stadsfabriek, de grondlegger van is.
Broedplaats
Terwijl het mij duizelt van de overvloed aan informatie lopen we terug naar de Stadskantine, tevens onderdeel van het concept. De kantine biedt onderdak aan het cultureel centrum dat voorheen gevestigd was in de Ringersfabriek en via de voormalige waterkant bij de Huiswaardersbrug wordt voortgezet in de Stadsfabriek. Hier vinden muziekevenementen en voorstellingen plaats en wordt de keuken gebruikt als leerwerkplek voor horeca-activiteiten.
De broedplaats is een waar paradijs voor sociale activiteiten en startende ondernemingen. De doorontwikkeling en inrichting van het pand is in volle gang wat te zien is aan de rondslingerende bouwmaterialen en her en der geplaatste machines. Hoewel het geheel in eerste instantie chaotisch en rommelig overkomt is het in werkelijkheid een juweel in wording. Alles lijkt in elkaar te grijpen, iedere activiteit heeft raakvlakken met andere initiatieven. Terwijl decors opgebouwd worden geven de deelnemende makers, kunstenaars, start-ups, (sociale) ondernemers en (werk)zoekenden invulling aan missie en doel van dit initiatief. Mogelijk onbedoeld maar in feite een antwoord op de aan protocollen onderhevige en veelal onpersoonlijke structuur van de gesegmenteerde markt van welzijn en geluk.
Het concept
Begin 2019 riep de gemeente Alkmaar innovatieve, creatieve partijen op om voorstellen in te dienen voor een tijdelijke invulling van de voormalige drukkerij. In het licht van de transformatie van industrieterrein Oudorp naar een nieuwe stadswijk, is het pand aangekocht. In afwachting van de ontwikkelingen had de gemeente zich voorgenomen tijdelijk ruimte te bieden aan jong ondernemerschap, bijzondere experimenten en samenwerkingsverbanden. Het gebruik van het pand is uiteindelijk voor de duur van negen jaar gegund aan een cluster van vijf initiatieven waaronder de Stadsfabriek.
Uitgangspunt van de initiatiefnemers is het bieden van een veilige plek voor talentontwikkeling zodat creatie volledig tot zijn recht komt. De onderliggende gedachte is dat een vertrouwde werkplek mensen duurzaam gelukkig maakt en de basis vormt voor re-integratie, arbeidstoeleiding en ondernemerschap.
Zelfvoorzienend
In de stadsfabriek wordt circulair gewerkt. Er wordt gebruik gemaakt van duurzaam en herbruikbaar bouwmateriaal. Waar dit soort initiatieven vaak werken op basis van subsidies en sponsoren is de stadsfabriek financieel zelfstandig. Er wordt onder andere gewerkt met een progressief huurmodel voor startende ondernemers; de aanvankelijk lage huur wordt verhoogd bij stijgende omzet uit producten en workshops. De leerwerkplaatsen voorzien het pand van materiaal voor de inrichting en brengen waar nodig aanpassingen aan. Ook wordt gebruik gemaakt van de opbrengsten uit evenementen en van horeca.
Via Partners in Werk behoort toeleiding naar de arbeidsmarkt tot de mogelijkheden. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van Helden in IT (oriëntatie en advies voor een baan in de sector), (ambulante begeleiding voor mensen met psychische problemen) en SPR-hr (kenniscentrum wet- en regelgeving rond mensen met een arbeidsbeperking).
In de ruimte waar Go4Tech is gehuisvest vormt talentontwikkeling, duurzaamheid en moderne techniek de basis voor creatie van mooie producten. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt wordt een leerplek geboden waar ze ritme opdoen en werken aan persoonlijke doelen. Producten worden gemaakt met gerecyclede materialen. Deelnemers werken aan dingen waar ze blij van worden; artikelen die ze zelf nodig hebben of die ze cadeau willen doen.
Op het moment dat ik binnenloop worden rekjes voor paaseitjes geprint op zelfgemaakte 3d printers; indrukwekkend omdat hier zichtbaar vorm wordt gegeven aan talentontwikkeling en opleiding.
Koude thee
Na de rondleiding zetten Sander en ik ons aan een lange tafel in de Stadskantine. Alles in de voormalige drukkerij is bovenmaats en deze ruimte dus ook. Naast evenementen en uitvoeringen wordt het voornamelijk gebruikt als ontmoetingsruimte en werkplek. De sfeer is verleidelijk en ontspannen te noemen; je voelt je er meteen thuis. De thee die Nicolette bij de kennismaking aanbood staat onaangeroerd en dus afgekoeld op mij te wachten. Terwijl ik probeer de overdadige informatie te ordenen schuift Nicolette aan. Samen met Sander helpt ze me vat te krijgen op betekenis, omvang en doel van de Stadsfabriek. Een overtuigend antwoord op de complexe praktijk dankzij een praktische en pragmatische opzet en uitvoering.
De bel voor de gezamenlijke lunch schalt door het pand en van alle kanten stromen deelnemers toe. De tafels in de kantine raken bezet terwijl vanuit de keuken de geur van gebakken eieren de ruimte vult. Nicolette laat zich niet verleiden. Gehaast vertrekt ze naar een volgende afspraak. Voor mij het sein om af te ronden en in de wetenschap dat hier nog veel meer te ontdekken valt loop ik naar huis. We mogen trots zijn op het feit dat iets dergelijks in de achtertuin van Oudorp tot ontwikkeling komt. De vele facetten aan dit initiatief verdienen meer aandacht dan een oppervlakkige kennismaking. Bereid u maar voor op een feuilleton want hier willen we meer van weten toch?
Tekst en foto’s: Marcel van Deursen
