Ome Jan
Als ik aan ze denk dan is het vooral aan tante Annie. Tante Annie poetste met een tandenborstel de keitjes rondom hun boerderij tot zij de glans van parels hadden. Tante Annie was wars van luxe; tot haar dood pompte zij water op de deel en stookte haar fornuis en stenen wastobbe met kreupelhout. Tot mijn verbazing overleed zij nog voor zij honderd werd. Ze werd gevallen en onderkoeld aangetroffen naast haar pomp.
Dankzij het boerenprotest dacht ik aan ome Jan, die kromgebogen met een denkbeeldige bos hout op zijn rug door mijn jeugd liep. Op zondagen stond hij langs de lijn bij de voetbalclub met een bolknak in zijn mond. In mijn fantasie wees de sigaar de voetballers de weg want in het verlengde van de askegel trof je de bal.
Ome Jan, een “erfgooier” en scharend boer. Eind dertiende eeuw kregen deze boeren van graaf Floris V de rechten over de woeste Gooise gronden en ome Jan was een illustere nazaat die boerde op “gemene gronden”.
Als Gooier uit een oeroud geslacht staat hij op het schilderij "De Keerlen Gods” van Hart Nibbrig; een lange rij woeste Gooiers die in 1296 hun graaf gingen bevrijden uit het Muiderslot. Eeuwen later verdedigde hij zijn grond tegen de reguleringsdrift van de staat door samen met de andere gedupeerde erfgooiers een kudde van duizenden koeien op de opgetrommelde marechaussee af te sturen. Achteraf blijkt ome Jan een held.
Tot aan zijn dood hield ome Jan zijn veestapel aan. Hij weidde zijn laatste drie koeien op een restant van ooit omvangrijk boerengebied. Noodzakelijk omdat slechts scharende boeren aanspraak maakten op een uitkoopregeling. Hun grond was nodig om woningzoekenden onder dak te brengen.
Zijn zelfgemaakte mest werd altijd verdeeld onder familie en vrienden; op de verjaardag van mijn vader lag er dan een enorme hoop voor onze deur. Niet prettig, wel nuttig voor de volkstuin. Van circulaire landbouw had ome Jan nooit gehoord, maar hij beoefende het in een traditioneel boerenbedrijf. Een bedrijfsvorm die is opgeslokt door agrarische ondernemingen, maar medebepalend is voor de gunfactor waarop het huidige boerenprotest drijft.
Protesten tegen stikstofmaatregelen waren aan hem niet besteed. Zijn uitstoot was nihil. Hij zou zich richten op de strijd voor behoud van het traditionele boerenbedrijf. En ik? Ik zou naast hem op de bok klimmen om met paard en wagen gewapend met riek en dorsvlegel naar Den Haag te trekken.
Leen