MANTELZORG IS GEEN KEUZE
Marcel van Deursen
Als je kind, partner of ouder ziek wordt, is het logisch om zorgtaken op je te nemen. Het kan gaan om intensieve zorg, maar ook hulp als boodschappen doen, ramen lappen of gezelschap houden vallen onder de noemer mantelzorg. Maar het gaat verder dan wat we ‘gewone hulp’ noemen. Het is zorg voor iemand die het echt nodig heeft.Binnenkort is het “De dag van de Mantelzorg”; een dag waarop we laten zien dat wij mantelzorgers waarderen. Als je er niet mee te maken hebt of hebt gehad dan gaat dit waarschijnlijk aan de aandacht voorbij. Dit doet mantelzorgers onder ons tekort en daarom een inkijkje in het dagelijkse leven van een van hen.
Frans
Het Odensehuis In wijkcentrum De Oever biedt mensen die kampen met vergeetachtigheid of beginnende dementie en hun mantelzorgers de mogelijkheid om elkaar te ontmoeten en activiteiten te ontplooien. Een van de deelnemers is Frans die kampt met Niet Aangeboren Hersenletsel. Als chauffeur van de MaxMobiel, de mobiliteitsvoorziening voor mensen die zich niet of slecht kunnen verplaatsen, heb ik Frans regelmatig vervoerd. Onvergetelijke ritjes, gevuld met humor en sterke verhalen. Het verhult de problematiek waarmee hij te kampen heeft. Vergeetachtigheid, concentratieproblemen, lage prikkeltolerantie, energieverlies en vermoeidheid, maken hem afhankelijk van begeleiding en verzorging.
De trotse administrateur van weleer is inmiddels 48 jaar lang meer en meer afhankelijk van zorg en begeleiding. Naast een vorm van dagbesteding zoals bij het Odensehuis vult de 79- jarige Frans enkele dagdelen bij fitness en biljartclub. De overige tijd is hij volledig afhankelijk van zijn vrouw.
De Zorg
Zijn vrouw neemt mij mee in haar leven als mantelzorger; de intensiteit van zorg en begeleiding van een naaste is belastend voor de relatie en vergt overgave aan de noden van de ander. Aan jezelf kom je nauwelijks toe wanneer iemand 24 uur per dag afhankelijk is van anderen. Het is onmogelijk om Frans lang alleen te laten. Toch blijft het belangrijk om voor jezelf te kiezen en zij gaat dan ook regelmatig met een vriendin naar de film of uit eten.
De beperkingen die samengaan met Niet Aangeboren Hersenletsel nemen meer en meer toe. Frans kampt met toevallen en kan zich steeds slechter oriënteren. Ook heeft hij problemen met de balans waardoor hij regelmatig valt. Naast het risico op letsel is hij niet in staat om op te staan. Zijn vrouw is nauwelijks in staat om hem op de been te helpen en het is voorgekomen dat zij hulp via 112 moest inroepen.
Vaak overschat Frans zijn mogelijkheden en wijst hij hulp af; het is dan moeilijk om zorg op te dringen hoewel vooraf duidelijk is dat hij dit nodig heeft. De spanning die hier het gevolg van is, kan enorm belastend zijn. Het is voorgekomen dat Frans verdwaalde en zijn vrouw hulp moest inschakelen om hem op te sporen.
Ondersteuning
Dat het zijn vrouw soms te veel wordt kan ik mij voorstellen. Waar nodig krijgt zij steun van haar zoon en dochter die haar helpt met vraagstukken op digitaal en financieel gebied zoals belastingen. Professionele hulp is beperkt aangezien de hulpbehoefte keer op keer verkeerd wordt ingeschat. Zoals ik uit eigen ervaring weet presenteert Frans zich uitstekend en hoewel beperkt in zijn vaardigheden is hij handig in het sociale verkeer. De meeste hulp krijgen Frans en zijn vrouw van de praktijkondersteuner van de huisarts.
Zijn vrouw geeft aan dat ze het eigenlijk moeilijk vindt om een beroep te doen op anderen. Zij wil Frans daaraan niet blootstellen en anderen, laat staan haar twee kinderen, er niet mee belasten. Zij beschouwt het als hun lot dat zij zelf moeten dragen. Hier is een einde aan, dat weten zij wel, maar zolang het nog gaat proberen zij er het beste van te maken.
Mooie momenten
Ondanks alles hebben Frans en zijn vrouw het goed samen. Zij geniet van de vrolijkheid van Frans en het plezier dat zij hem kan bieden. Samen lezen zij elke dag de krant, lossen zij kruiswoordraadsels en doorlopers op en kijken bij voorkeur naar sportprogramma’s op TV.
Frans is dol op geschiedenis en verdiept zich dagenlang in vraagstukken die hij oplost met behulp van zijn encyclopedie, prominent aanwezig in hun boekenkast.
Zijn vrouw neemt de dingen zoals zij zich voordoen, omdat er toch niets aan veranderd kan worden. “Het is zwaar maar het is niet anders” laat zij mij weten. Ze geniet van de mooie momenten die zij samen hadden en nog steeds hebben.
Zelf kampt zijn vrouw met vermoeidheidsklachten, botontkalking en momenteel loopt zij moeilijk vanwege hielspoor. Zij is van nature een doorzetter, wil niet klagen en is met weinig tevreden. Wat overheerst is dankbaarheid voor wat samen is opgebouwd en voor de mensen om haar en Frans heen.
Bij mij overheerst respect voor de toewijding van een partner zoals die van Frans!