ATV De Omval: een idyllisch plekje op het oor

De lucht is staalblauw onderbroken door enkele bloemkoolvormige wolken. De matig tot krachtige tegenwind maakt het fietsen niet makkelijker maar toch sta ik uiteindelijk voor een enorm hek dat de toegang tot Amateurs Tuinders Vereniging De Omval afsluit. Telefonisch meld ik mij bij Agnes Vos, de secretaris van de vereniging. Prompt schuift het hek opzij en over een ruime parkeerplaats nadert iemand waarvan ik vermoed dat het Agnes is. Dat blijkt te kloppen en samen lopen wij in de richting van een groen geschilderd gebouw waarvoor een gezellig terras is ingericht. Het gebouw herbergt de ruime kantine van de vereniging. Als ik goed en wel plaatsgenomen heb aan de kop van een opvallend lange tafel lopen er meerdere personen binnen die nieuwsgierig vragen naar de reden van mijn komst en prompt aanschuiven. Ruud Bellers, Jaap Kostelijk en Ben Hof, drie enthousiaste tuinders, zitten klaar om de informatie van Agnes aan te vullen met voorbeelden uit de praktijk en ik zet mij schrap in afwachting van wat komen gaat.

Op eigen grond

ATV De Omval is opgericht in 1964 en vierde onlangs haar zestigjarig bestaan met een barbecue. Met tien andere tuinverenigingen, samen goed voor ongeveer negenhonderd leden, maakt zij deel uit van de Federatie van Amateurtuinverenigingen Alkmaar. De Federatie ondersteunt en vertegenwoordigt de verenigingen in contacten met de gemeente. De Omval heeft om en nabij de honderd leden en beschikt over niet minder dan 25.000 vierkante meter oftewel tweeënhalve hectare grond. Om een indruk te geven, dit staat gelijk aan vijf voetbalvelden.

Oorspronkelijk hoorde de grond toe aan de gemeente Stompetoren. Het toenmalige bestuur had echter een vooruitziende blik en wist de grond aan te kopen. Er kon een hypotheek worden afgesloten bij de Coöperatieve Boerenleenbank dankzij het feit dat zij de federatie wisten te overtuigen om borg te staan. Het feit dat De Omval beschikt over eigen grond is een voordeel ten opzichte van de overige Alkmaarse verenigingen. Het betekent dat inkomsten uit de verpachtte volkstuintjes geheel ten goede komen aan de vereniging.

Hip en populair

Mocht je denken dat een volkstuin slechts interessant is voor gepensioneerde mannen die hun huis ontvluchten en de tijd vullen met schoffelen, die heeft het mis. Volkstuinen zijn populairder dan ooit. Na de uitbraak van Corona heeft de vraag naar een eigen moes- of siertuin een grote vlucht genomen. Een tuintje bood een soort veilige haven in angstige tijden; je kon er blijven komen en over de heg contact leggen met de buren.

De toegenomen populariteit van tuinieren heeft ook te maken met de wens om te weten wat je eet. Biologische producten staan volop in de belangstelling en bij een supermarkt is de herkomst vaak onduidelijk. Met andere woorden, tuinieren is hip.

De tuinverenigingen zijn dus geen mannenbolwerk meer, zoals in de jaren zestig het geval was. “Steeds vaker melden zich jonge mensen uit alle lagen van de bevolking. Naast en met elkaar zitten ze in de aarde te scheppen; een dwarsdoorsnede van de samenleving,” stelt Agnes. “De saamhorigheid op De Omval is groot en dat trekt mensen. Wij gaan hier in ieder geval niet meer weg”, vullen Ben en Jaap aan.

El Dorado

Van de aanwezige tuinders is het Ben die bijkans in vervoering raakt als hij de geneugten van tuinieren op De Omval toelicht. Naast de al genoemde saamhorigheid, vertaald in onderling contact en gezelligheid, vindt hij de variatie aan diersoorten op en rond het complex bijzonder.

Op het complex is een paddenpoel aangelegd en aan de oostzijde beheert de vereniging een fruittuin. Een van de leden is imker en heeft er twee bijenkassen.

De grond tussen de N242 en Stompetoren, ook wel het Oor genoemd, biedt egels, vleermuizen, bijen, kikkers, padden en salamanders, maar ook ratten en, vooral dit seizoen, slakken een aangenaam verblijf. Ben, die deelneemt aan vogeltellingen, weet te melden dat er naast een torenvalk vijftig vogelsoorten het complex aandoen. “Hier treffen ze het El Dorado op het Oor,” stelt hij.

Regels en een waarschuwing

Tuinieren op de Omval kent ook verantwoordelijkheden en regels. Het plaatsen van kassen kan alleen onder bepaalde voorwaarden. Huisjes mogen enkel geplaatst worden aan de vaart langs de noordzijde van het complex. “De goudkust” zegt Jaap. Leden zijn verplicht om tweemaal per jaar mee te werken aan onderhoud van het complex.

Aspirantleden worden eerst rondgeleid waarna zij een vrije tuin mogen uitzoeken. In eerste instantie wordt maximaal honderd vierkante meter aangeboden maar het advies is te beginnen met de helft. “Om teleurstellingen te voorkomen waarschuwen we dat je tuinieren er niet even bij doet”, stelt Agnes. “Het is meer en zwaarder werk dan je denkt. Daarom raden wij aan om klein te beginnen en ervaring op te doen.”

Een voordeel voor beginners is de makkelijk te bewerken grond; zand en lichte klei vragen slechts om voeding. De vereniging heeft potgrond, lavameel en koemestkorrels op voorraad en er kan gebruik gemaakt worden van kruiwagens. Gereedschap moeten de tuinders zelf aanschaffen; het staat iedereen vrij een kist voor de opslag te plaatsen.

Helaas

De huidige tijd gaat niet voorbij aan de vereniging. Vandalisme en roof vormen bedreigingen die ook voor ATV De Omval gelden. Het enorme hek is niet de enige voorzorgsmaatregel. Het terrein is daarnaast voorzien van acht camera’s. Voorheen was een eenvoudig hek met poort afdoende maar de praktijk was dat leden vergaten af te sluiten met alle gevolgen van dien. “Helaas, maar het is niet anders,” verzucht Ruud.

Koffietijd

Plots schalt het geluid van een toeter over het complex. Het sein om de tuinen een moment alleen te laten; over de paden naderen verschillende tuinders die zich vervolgens op het terras laten verwennen met een kop koffie. Gerard, de barista van dienst, heeft een volle pot in de aanbieding en die vindt gretig aftrek. Door het geopende raam klinken geanimeerde stemmen en de gezelligheid van het moment spat ervan af.

De waarschuwing van Agnes is blijven hangen maar het verleidelijke tafereel en het enthousiasme bij mijn gesprekspartners doen het verlangen naar een eigen tuintje oplaaien. Ik ben overigens vertrouwd met het werken in een volkstuin, want mijn vader beheerde er zelfs drie. Alle kinderen, dus ook ik, waren verplicht om mee te helpen en tot op de dag van vandaag voel ik de blijvende vermoeidheid in mijn rug. Maar toch…

Verstand op nul

Als het aan Ben en Jaap ligt kan ik vandaag al beginnen. Ze nemen me mee voor een rondleiding over het complex en wijzen op zeker tien met worteldoek afgedekte lappen grond. Honderd vierkante meter is toch meer dan je denkt. Daar tegenover staat het wonder van groeiende planten, lekker fruit of groente, de natuur aan je voeten oftewel het buitenleven. Langzaam nestelt het beeld van rustgevende, meditatief be- en verwerken van grond en oogst zich in mijn gedachten. In de hectiek van alledag zijn momenten waarop het verstand op nul gezet kan worden wel heel aantrekkelijk. Zal ik dan toch?

Tekst en foto's: Marcel van Deursen

Als dit artikel interesse heeft gewekt of vragen oproept, neem dan contact op met ATV De Omval via de website van de vereniging https://www.atvdeomval.nl

Naast huur moet u rekening houden met kosten voor het verenigingslidmaatschap, eventuele overname, borg en sleutelgeld.