Foto Ruud Bot
Hortus Alkmaar
Foto Ruud Bot
Hortus Alkmaar
Tekst: Catharina Mandjes
‘Het wordt tijd dat er weer eens een groot artikel over de Hortus in Oudorpertijden komt,’ verkondigt onze hoofdredacteur als we bij elkaar zijn tijdens een vergadering. ‘Daar heb ik wel oren naar,’ antwoord ik enthousiast. Tot mijn schaamte moet ik toegeven dat ik nog nooit echt rustig in de Hortus rondgekeken heb. Een vluchtig bezoekje…dat was het. Dus dé uitgelezen kans om meer te leren over de Hortus en ook mensen enthousiast te maken voor een bezoek
Donderdag 9 oktober fiets ik helemaal blij naar de Hortus om daar Mischa te ontmoeten die de communicatie en promotie van de Hortus als taak heeft. Mischa ontvangt me heel enthousiast en zegt dat ze heel blij is dat er een artikel in Oudorpertijden komt. Ze stelt me voor aan Erik die alles van de tuin weet. Met een kop thee gaan we lekker buiten in het zonnetje zitten. Gelukkig werken de elementen mee!
Foto Manuela Schmidt
Iedereen is welkom
‘Onze tuin is toegankelijk voor iedereen,’ vertelt Mischa. ‘Iedereen is welkom! Ook voor mensen in een rolstoel zijn bijna alle paadjes toegankelijk, er is een invalidentoilet en er zijn speciale rondleidingen voor mensen met een visuele- of gehoorbeperking. We hebben goed contact met de betreffende belangenorganisaties. We ontvangen ook een Korsakov-groep, groepen uit verzorgingstehuizen of van de dagbesteding.’
‘In eerste instantie kwamen er veel vijftigplussers naar de tuin. De laatste jaren hebben we ons enorm ingezet om ook jonge gezinnen naar de Hortus te krijgen en dat lukt! We hebben een kabouterpad voor de allerkleinsten en een speurtocht voor de wat grotere kinderen met een mooi vormgegeven kaart.’
‘Voor basis- en middelbare scholen hebben we educatieve programma’s, zoals bijenles,’ vult Erik aan. ‘Vorig jaar hebben we zo’n 6900 kinderen weten te bereiken! Er doen zelfs HBO studenten onderzoek in onze tuin. Verder zijn we verantwoordelijk voor de coördinatie van de natuureducatie lessen voor de Natuurgids Alkmaar.’
Er wordt ook kunst tentoongesteld in de Hortus. In de tuin zijn er beelden van kunstenaars van het KunstenaarsCentrumBergen en in het Kascafé, waar je koffie kunt drinken en ook kunt lunchen en borrelen, zijn er wisselende exposities.
In de winkel kunnen leuke interieurproducten gekocht worden maar natuurlijk ook biologische zaden, planten, honing en bier.
Vrijwilligers
‘De tuin draait op honderdtwintig vrijwilligers,’ vertelt Erik. ‘Zonder hen zouden we het absoluut niet redden. En zo vervult de Hortus ook een maatschappelijke functie. Veel van deze mensen zijn alleenstaand dus vindt er hier ontmoeting plaats, een vorm van daginvulling met een gevoel van verbondenheid als resultaat.’
‘De interactie tussen bezoekers van de Hortus en de vrijwilligers is ook heel leuk,’ vult Mischa aan. ‘Iedereen kan altijd alles vragen en wordt geholpen. En als het nodig is dat er wat wordt opgezocht of uitgezocht dan gebeurt dat ook. De sfeer is hartelijk zodat iedereen zich ook welkom voelt!’
De tuin
Dit gezegd hebbende is het tijd om een rondje door de tuin te lopen. Erik vertelt volop en weet werkelijk van elk plantje en elke biotoop wel iets interessants te melden.
‘In de achtste eeuw verplichte Karel de Grote dat in alle domeinen van zijn keizerrijk honderd door hem genoemde planten voor medisch gebruik en voeding moesten staan. De kloostertuinen kregen een strakke indeling met een fontein of een waterpartij in het midden. Alle groenten werden tot moes gekookt waar dan ook de naam ‘Moestuin’ vandaan komt. En hier zie je bijvoorbeeld de volwassen aspergeplant die in deze vorm niet meer eetbaar is. De asperge is het begin van de stengel die dus al vroeg gestoken moet worden. Zo werkt het met witlof ook.’
‘We zijn een gecertificeerde Hortus,’ gaat Erik verder. ‘Elk zaadje of plantje is origineel dus niet genetisch gemanipuleerd. Er wordt heel nauwkeurig uitgezocht waar het zaadje vandaan komt en dat wordt allemaal gedocumenteerd. Dat is ook nodig omdat er wetgeving is die een deel van de gemaakte winst op plantaardige producten doet terugvloeien naar de inheemse volken. We hebben inmiddels een collectie van meer dan duizend soorten, waarschijnlijk de grootste van West- Europa. Alles wordt biologisch geteeld, dus zonder kunstmest of bestrijdingsmiddelen.’
Foto Sipke Gonggrijp
Bij elke plant staat een bordje met een beschrijving, hoe het gebruikt wordt en ook de mythologische betekenis. ‘We zijn bezig met diverse nieuwe informatieborden vorm te geven,’ vertelt Mischa. ‘Maar de borden worden ook vernieuwd omdat de informatie die erop staat soms verouderd is. Dus ook daarin willen we graag ‘up to date’ zijn.’ Via een bruggetje lopen we naar een ander gedeelte van de tuin waar kleine kalkrijke en kalkarme duinen gemaakt zijn om het verschil in vegetatie dat daar groeit te laten zien. Er staat ook een boom die een nazaat is van de boom die de atoombom op Hiroshima overleefd heeft. Heel bijzonder om te zien.
Onderweg komen we een groepje kleuters tegen met kaboutermutjes op die allerlei opdrachtjes in de tuin aan het doen zijn. ‘Is het leuk in de tuin vraag ik aan een klein jongetje.’ ‘Jaha,’ zegt hij. ‘Ik ben een kabouter.’ ‘Dat zie ik,’ zeg ik lachend terug. ‘Wat ben je aan het doen?’ We zijn beestjes aan het bekijken,’ vertelt hij enthousiast. En ik zie ook allemaal blije gezichtjes bij de andere kinderen.
Foto Mischa den Drijver | Duin biotoop
Al verder lopende steken we een beekje over. ‘Het enige beekje van Alkmaar,’ vertelt Mischa trots. ‘Met natuurlijk ook weer de planten die langs een beek behoren te staan,’ vult Erik aan. Achter het beekje ligt een stuk bos. ‘Hier zijn we nog veel onderhoud aan het plegen om er wat meer licht in te krijgen. En we zijn er nog niet over uit of we de paden gaan verharden of zo laten. De kinderen vinden het heerlijk om door het bos te rennen.’
‘Ik stem voor zo houden,’ zeg ik, alsof ik ook maar iets te zeggen heb. Maar ik houd gewoon heel erg van zoveel mogelijk groen en natuur, zoals zo velen. De tuin ziet er zeer verzorgd uit en ademt rust en vrede uit. Je hebt echt niet het idee dat je in een industriegebied bent. Een heerlijke plek ook om tot rust te komen en te verstillen.
We lopen nog langs de composthoop, die nieuw leven ingeblazen gaat worden door er een kruidentuin aan te leggen. En langs een stuk tuin waar planten staan waarvan onze meesterschilders uit de Middeleeuwen hun verf maakten. Er is een stuk tuin met vleesetende planten, eetbare planten, een rotstuin en een bijentuin. We nemen ook een kijkje in de ijsvogelkijkhut. ‘IJsvogels hebben veel broedsels dus er is er hier bijna altijd wel een te zien.’ Ik zie duidelijk in de wal aan de andere kant van het water de nestholtes zitten maar de blauwe schicht vertoont zich helaas niet.
Foto Nick Veenendaal
We lopen nog door een kas waar Erik ook het een en ander vertelt om uiteindelijk te eindigen in het kascafé waar wat gedronken en gegeten kan worden. Hier hangen op dit moment schilderijen van Petra Poppen. Achterin de kas is een ruimte waar de zaden geschoond worden. Een heel bijzonder en precies werkje. Alle zaden worden vervolgens gedocumenteerd opgeslagen. Naast het kascafé staan tenten met daarin tafels en stoelen waardoor het ook mogelijk is om feesten te vieren in de Hortus.
Afscheid Zo komt er een eind aan de rondleiding in deze prachtige tuin vol bijzondere flora en fauna. ‘Wat een heerlijke plek om te werken,’ zeg ik tegen Mischa en zij beaamt dat. Het is heel mooi om te zien hoe betrokken en ongelofelijk enthousiast deze mensen zijn en hoe ze ook een belangrijke maatschappelijke functie vervullen. Door het openstellen van de Hortus maar ook zeker door samenwerking en verbinding.
We nemen afscheid en daarbij ontvang ik als geschenk een zakje verse thee. Tevreden en voldaan vertrek ik weer richting huis. Het is maar goed dat het een groot artikel mag worden want wat is er veel te vertellen. Wat heb ik genoten van de rondleiding en de ontmoeting met deze toegewijde mensen!
Hortus Alkmaar, zeker een bezoek waard!
WINTERDAG IN DE HORTUS OP 30 NOVEMBER
Op zondag 30 november waan je je volledig in winterse sferen in Hortus Alkmaar. Een dag vol warmte en gezelligheid waar je inspiratie opdoet voor de feestelijke decembermaand. Het programma volgt eind september.
Er is 50% korting op de entreeprijs van 6,50 euro tijdens de winterdag. Volwassenen betalen 3,25 euro p.p. Alkmaarpashouders betalen 3,25 euro p.p. Vrienden van Hortus Alkmaar (jaarkaarthouders) en kinderen onder de 12 jaar hebben vrij toegang
Datum: 30 november 2025 Tijd: 11:00 - 16:00